Situering

Situering van het project

CLIL tot de vierde is een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (PWO), gefinancierd door het expertisecentrum ‘Art of Teaching’ van hogeschool UCLL.

Dit project liep van september 2019 tot augustus 2021.

Wat is CLIL ?

CLIL staat voor Content and Language Integrated Learning en is een innovatieve onderwijsvorm waarbij niet-talige inhouden (bv. wiskunde, geschiedenis, lichamelijke opvoeding, ...) in een andere dan de gangbare onderwijstaal worden onderwezen. In Vlaanderen kan het gaan om Frans, Engels of Duits. De wetgeving in Vlaanderen laat CLIL-onderwijs voorlopig enkel toe in het secundair onderwijs, voor maximum 20% van de lestijd (taalvakken niet inbegrepen).

Waarom "tot de vierde" ?

Omdat het project zich richt tot vier doelgroepen:


  1. vreemdetaal- en CLIL-vakleerkrachten uit het secundair onderwijs (inclusief het directieteam)
  2. CLIL-leerlingen
  3. studenten van de lerarenopleiding bachelor secundair onderwijs (voornamelijk studenten geschiedenis, wiskunde, lichamelijke opvoeding, Frans, Engels)
  4. lectoren van de lerarenopleiding

Doelstelling

CLIL tot de vierde heeft als globale doelstelling extra leerkansen voor de leerlingen te halen uit de samenwerking tussen vreemdetaal- en CLIL-vakleraren van dezelfde school.

Meer concreet beoogt het project de oprichting en begeleiding van schoolinterne professionele leergemeenschappen aan de hand van de Lesson Study-methodiek.


De data die we verzamelen moeten een antwoord bieden op de onderzoeksvragen van de leergemeenschappen zelf. Het is onze bedoeling deze data op een overzichtelijke manier te publiceren via deze website. Op deze manier willen we concrete handvaten aanbieden om interne samenwerking en professionalisering te stimuleren en te ondersteunen bij leerkrachten secundair onderwijs, studenten lerarenopleiding en lectoren in de lerarenopleiding.

Onderzoeksvragen

CLIL tot de vierde buigt zich over drie onderzoeksvragen:

  1. Hoe kan de samenwerking tussen de CLIL-vakleerkrach­ten en de vreemdetaalleerkrachten via Lesson Study versterkt worden, met het oog op meer leerwinst voor de leer­lingen in het CLIL-onderwijs?

  2. Welk uit de Lesson Study-cycli verworven materiaal (ideeën uit brainstorming, lesvoorbereidingen, videomateriaal, …) kan zinvol ingezet worden binnen een website voor professionalisering voor een ruimere groep CLIL-leerkrachten van de betrokken vakken?

  3. Hoe kunnen we de knowhow van dit onderzoek implementeren in de opleidingen bachelor secundair onderwijs (BaSO), bachelor-na-bachelor (banaba) meertalig onderwijs en postgraduaat CLIL van de UCLL?

Verloop van het project

In juni 2019 hebben we een oproep tot deelname aan het project gelanceerd via de communicatiekanalen van UCLL

Vijf scholen stelden zich kandidaat. In elk van deze scholen werd er telkens één CLIL-vak aangepakt: ofwel geschiedenis, ofwel wiskunde, ofwel lichamelijke opvoeding.

Per school werd er een multidisciplinaire groep leraren secundair onderwijs samengebracht, bestaande uit de CLIL-leerkracht(en) van het vak in kwestie, en hun collega’s van de vreemde taal waarin dit vak onderwezen wordt (Frans of Engels, in ons geval). De kleinste groep bestond uit twee leraren (de CLIL-vakleerkracht en de vreemdetaalcollega); in de grootste groep zaten zes collega’s (de helft CLIL-zaakvak-, de andere helft vreemdetaalleraren).

Elk van de vijf lerarengroepen uit het project vormde een apart Lesson Study-team. Onder begeleiding van twee onderzoekers van UCLL doorliep elk team de Lesson Study-cyclus. We vertrokken van een standaard scenario waarbij elk Lesson Study-team 7 keer samen kwam gedurende twee uur. Sommige teams hielden slechts vijf bijeenkomsten, waarbij ze ervoor kozen om af en toe een langere sessie te houden. Andere teams gaven er de voorkeur aan vaker en korter samen te komen, vooral i.f.v. praktische afspraken voor de lesvoorbereidingen. Klik hier voor meer uitleg over Lesson Study.

Resultaten van het project

In het CLIL tot de vierde project werd een - weliswaar beperkt - aantal concrete materialen uitgewerkt. Elke school ontwierp één of twee onderzoekslessen, die als exemplarisch gezien kunnen worden.

Enerzijds geven ze een concreet voorbeeld hoe je een CLIL-vak-les en een vreemdetaalles op elkaar kan afstemmen.

Anderzijds levert de reflectie na afloop van het traject nieuwe inzichten op, die als leidraad kunnen dienen voor toekomstige samenwerking.

Het werkveld

Deelnemende scholen

Vijf scholen stelden zich kandidaat:

  • 't Saam (Diksmuide)
  • Stedelijke Humaniora Dilsen (Dilsen-Stokkem)
  • Katholieke Scholen Diest
  • Sint-Paulus (Herzele)
  • Heilig Drievuldigheidscollege (Leuven)


In elke school werd er één CLIL-vak aangepakt:

  • wiskunde (CLIL in het Engels): 't Saam Diksmuide en Stedelijke Humaniora Dilsen
  • geschiedenis (CLIL in het Engels): Katholieke Scholen Diest en Sint-Paulus Herzele
  • lichamelijke opvoeding (CLIL in het Frans): Heilig Drievuldigheidscollege Leuven


In elke school werd er een multidisciplinaire groep samengesteld:

  • ’t Saam (Diksmuide)
  • Leraren wiskunde: Bart Deferme (die ook CLIL-coördinator is) en Heidi Lein
  • Leraren Engels: Ilse Delheye en Ilse Verbrugghe
  • Stedelijke Humaniora Dilsen (Dilsen-Stokkem)
  • Leraren wiskunde: Kim Houben (die ook CLIL-coördinator is), Dirk Moors en Hanne Reuskens
  • Leraren Engels: Marie Diels, Erik Hamaekers en Martien Joosten
  • Studenten UCLL: Michelle Aussems (banaba meertalig onderwijs) en Enya Brynaert (bachelor secundair onderwijs)
  • Katholieke Scholen Diest
  • Leraar geschiedenis: NN
  • Leraar Engels: Jelle Huybrechts
  • Sint-Paulus (Herzele)
  • Leraar geschiedenis: Jeroen Schouppe
  • Leraren Engels: Lieve Lefebure en Ilse Wayenberg
  • Heilig Drievuldigheidscollege (Leuven)
  • Leraren lichamelijke opvoeding (en tevens leraren Frans): Jérôme Thienpont en Tania Vlaemynck
  • Leraar Frans: Michiel Janssens
  • CLIL-coördinator: Maud Tommissen

Studenten lerarenopleiding

Studenten in opleiding betrekken bij praktijkonderzoek door lectoren is een meerwaarde voor alle partijen. In de eerste plaats voor de studenten zelf, die ondervinden hoe praktijkonderzoek bijdraagt aan expertise-opbouw in het veld. De studenten kunnen hun eigen praktijkonderzoek kaderen binnen een groter geheel en leren bij uit de professionele gesprekken met het onderzoeksteam. Ook voor de onderzoekers en de leraren is de aanwezigheid van de studenten interessant. De studenten werpen een frisse blik op het onderzoeksgegeven en ontwerpen lesmaterialen die de onderzoeksinzichten vertalen naar de praktijk. 


Drie studenten hebben meegewerkt aan dit onderzoek: 

  • Twee studenten van de bacheloropleiding secundair onderwijs in Heverlee deden een verdiepend praktijkonderzoek naar CLIL, waarin zij begeleid werden door het onderzoeksteam van UCLL. In het kader van hun onderzoek ontwierpen zij o.a. enkele lessen die mee als input voor deze website dienden. Eva Roose, studente Frans – Engels, observeerde CLIL-lessen en ontwierp flankerende taallessen voor lichamelijke opvoeding (in het Frans), mens en maatschappij (in het Engels) en fysica (in het Engels). Enya Brynaert, studente fysica – wiskunde, ontwierp twee lessen fysica rond ‘radiation’ (in het Engels) en een CLIL-spel voor de eerste graad wetenschappen (eveneens in het Engels). Zij volgde ook de sessies van het Lesson Study-team in Dilsen-Stokkem.
  • Verder was ook een studente van de bachelor-na-bacheloropleiding (banaba) meertalig onderwijs verbonden aan het project: Michelle Aussems, afgestudeerde bachelor wiskunde – fysica – chemie, liep CLIL-stage in de Stedelijke Humaniora Dilsen en nam eveneens deel aan de sessies van dit Lesson Study-team.

Begeleiders

Elke multidisciplinaire groep kreeg begeleiding (coaching) van twee projectmedewerkers van het onderzoeksteam van UCLL: de lector van het betreffende CLIL-vak en de lector Frans (die tevens lector CLIL-didactiek en vreemdetaaldidactiek is).

Wil je meer weten?

Voor informatie kan je de vier betrokken UCLL-lectoren contacteren.

Share by: