Tip 6 : taalstrategieën

Taalleraar, licht je CLIL-vakcollega in over taalstrategieën.

CLIL-vakleraar, doe een beroep op voor de leerlingen herkenbare taalstrategieën.

Als taalleraar breng je je leerlingen strategieën bij. Westhoff (1991, p. 44) definieert het begrip strategie als volgt:

Een strategie is een plan van handelen om een doel te bereiken.


(Bimmel, 2013, p. 4-5)

Het ‘doel’ in deze definitie duidt op het ‘leerdoel’. Op basis van deze definitie kunnen strategieën beschreven worden als volgt: “Als het mijn doel is X te leren, dan voer ik strategische leerhandeling Y uit”, bijvoorbeeld “Als het mijn doel is snel te achterhalen waar een leestekst ongeveer over gaat, dan lees ik het begin en einde van alinea’s” (Bimmel, 2013, p. 5-6). Dergelijke taalstrategieën staan expliciet vermeld in de eindtermen, bij de procedurele kennis.

 

Taalleraren gaan dus met deze strategieën aan de slag in hun lessen en hun leerlingen zijn ermee vertrouwd. Er zijn taalstrategieën voor de receptieve vaardigheden, die leerlingen aanwenden om beter teksten te begrijpen, zowel mondeling als schriftelijk. Bijvoorbeeld hoofd- en bijzaken onderscheiden, of een gedachtegang reconstrueren a.d.h.v. signaalwoorden en tekststructuur (Vlaamse Overheid, 2021: eindtermen MVT voor de 2de graad SO, eindterm 3.3). Daarnaast zijn er ook strategieën die leerlingen ondersteunen bij het produceren van mondelinge en schriftelijke teksten, bijvoorbeeld lay-out en afbeeldingen gebruiken, of conventies m.b.t. tekstsoorten en teksttypes respecteren (Vlaamse Overheid, 2021: eindtermen MVT voor de 2de graad SO, eindterm 3.5).


voorbeeld

Een voorbeeld hiervan is het geven van een spreekbeurt.


Leerlingen moeten in staat zijn om dat te doen zonder uitgeschreven tekst, maar ze mogen wel een schema met staakwoorden gebruiken. In de taalles leren ze dit te doen aan de hand van een mindmap.

Wanneer je als CLIL-leraar muziek dan aan je leerlingen vraagt om een spreekbeurt te geven over hun lievelingsinstrument, kan je teruggrijpen naar de technieken die de leerlingen aangeleerd kregen in de taalles.

Zo voelen de leerlingen dat er een link is tussen wat ze in de ene les geleerd hebben en wat ze in de andere les kunnen toepassen. Als leraren dat van elkaar weten, maakt dat het CLIL-traject van een school veel consistenter en krachtiger. 

Referenties

Bimmel, P. (2013). Ruim dertig jaar onderzoek naar leerstrategieën bij het leren van vreemde talen, Levende Talen Tijdschrift, 14(1), 3-18.



Vlaamse Overheid, Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS) (2021). Eindtermen Secundair onderwijs - tweede graad - aso, kso, tso, Finaliteit doorstroom, Competenties in andere talen. Online hier te vinden.   


Westhoff, G.J. (1991). Strategies – some tentative definitions. In M. Biddle, & P. Malmberg (Eds.). Learning to learn: Investigating learner strategies and learner autonomy. Report of workshop 2a. Strasbourg: Council of Europe.